Türkiye’de Fındık Hangi Mevsimde ve Bölgede Yetişir?
Dünyanın birçok farklı bölgesinde yetişebilen fındığın anavatanı olarak Türkiye kabul edilmektedir. Bunun nedeni, iklimsel olarak fındığın isteklerine en iyi cevap veren yer Karadeniz bölgesidir. Bu sayede dünya fındık üretiminde ilk sırada Türkiye gelmektedir. Bu elverişlilik sayesinde Karadeniz bölgesinde birçok insan geçim kaynağı olarak fındık üreticiliği ile uğraşmaktadır.
Fındık Bitkisinin İklim İstekleri Nelerdir?
Fındık bitkisi, nemli iklimde yaşamayı seven bir türdür. Yazın fazla yüksek sıcaklığın olmadığı, yıllık ortalama 13°-16°C derecelerin bulunduğu, kışın da -10°C dereceden aşağıda sıcaklığa sahip olmayan yerlerde yetişen bir bitki türüdür.
Özellikle fındık bitkisinin çiçeklenme ve tozlanma dönemi kış aylarında olduğu için düşük sıcaklıklar önemlidir. Fazla yağış tozlanmayı engelleyeceği için yağış miktarının yıla orantılı bir şekilde dağılmış olması önemlidir. Aynı zamanda fındık nemli ortamları sevdiği için yetişeceği bölgelerin nem açısından doygun olması gereklidir.
Fındık Bitkisinin Topraktan İstekleri Nelerdir?
Fındık kökleri saçak şeklinde yanlara doğru yayılarak gelişir; bu nedenle yetişeceği yerde toprak konusunda çok seçici bir bitki değildir; fakat besin açısından zengin, humuslu ve derin topraklarda daha verimli yetişip daha bol ürün çıkartır.
Fındığın en çok yetiştiği yer olan Karadeniz’de arazi eğimleri genellikle %20 ve üzerinde olduğu için fındık dışındaki tarım ürünlerini yetiştirmek, istenilen verimi sunmamaktadır. Aynı zamanda çokça yağış alan, eğimli araziye sahip olan ve bunlardan dolayı erozyon riski yüksek olan yerlerde fındık gibi köklerini yayan bitkiler üretilmesi, bu riski azaltabilir.
Türkiye’de Fındık Yetiştirilen İller Nerelerdir?
Düşük sıcaklık ortalaması, yıla eşit dağılmış yağış miktarı ve yüksek nem oranı isteklerine bakıldığı zaman Türkiye içerisinde Karadeniz bölgesinin fındık için oldukça elverişli alanlar ile dolu olduğu çıkarımı yapılabilir. Karadeniz bölgesi içerisinde Ordu, Giresun, Rize, Trabzon, Artvin, Samsun, Sinop, Kastamonu, Bolu, Düzce, Sakarya, Zonguldak ve Kocaeli illerinde fındık üretimi yapılmaktadır. Türkiye içerisinde TÜİK verilerine göre en çok fındık üretimi yapan ilimiz Ordu olmakta ve peşinden de Samsun ve Giresun gelmektedir.
Dünyada ise Türkiye, İtalya, Amerika ve Gürcistan en çok fındık ihracatını yapan ülkelerdir. Türkiye, dünyada üretilen fındığın ortalama %60’ından sorumludur.
Fındık Çeşitleri Nelerdir?
Fındık çeşitleri üç ana başlıkta sınıflandırılmaktadır. Bu başlıkların altında da farklı fındık türleri bulunmaktadır. Bunlar:
1-Kabuklu Tombul Fındıklar
- Tombul (yaygın olarak Giresun’da yetişir ve Türkiye’deki en kaliteli bulunan çeşittir.)
- Palaz (yaygın olarak Ordu ve Samsun’da yetişir)
- Mincane (yaygın olarak Trabzon’da yetişir)
- Gök
- Kalınkara (yaygın olarak Giresun’da yetişir ve tozlanma oranı yüksek olduğu için genelde tozlayıcı olarak kullanılır)
- Kan
- Cavcava
- Delisava (Çakıldak) (yaygın olarak Ordu’da yetişir)
2-Kabuklu Sivri Fındıklar
- Sivri (yaygın olarak Giresun’da yetişir ve kuraklığa hassas bir çeşittir)
- İncekara
- Kuş (az miktarda yetiştirilir, geç olgunlaşır
- Acı fındık (yaygın olarak Ordu ve Samsun’da yetişir)
- Değirmendere
- Uzunmusa
3-Kabuklu Badem Fındıklar
- Yassı Badem
- Yuvarlak Badem (yaygın olarak Sakarya ve Düzce’de yetişir)
- Foşa (yaygın olarak Trabzon ve Düzce’de yetişir)
- Kargalak (az miktarda Trabzon ve Giresun’da yetişir ve iç meyve büyüklüğü en fazla olan çeşittir)
- Ordu İkizi
Kalite açısından Türk fındığı “Giresun Kalite Fındık” ve “Levant Kalite Fındık” şeklinde sınıflandırılabilir. Giresun kalite fındığın özelliği içerdiği yağ miktarı açısından dünya standardında en kaliteli fındıklardandır. En çok Giresun ve Trabzon illerinde yetişir. Levant kalite fındık ise Giresun kalite fındığa göre daha az yağ içeren fındıklardır. Bu kalitedeki fındıklar ise Trabzon, Ordu, Samsun, Bolu, Sakarya, Zonguldak ve Bartın illerinde üretimi bulunmaktadır.
Fındık tüketim biçimlerine bakacak olursak fındık; kuruyemiş olarak direkt tüketilebilir; çikolata, bisküvi, pasta vs. yapımında öğütülmüş/kıyılmış olarak kullanılabilir, yağı çıkartılarak farklı sektörlerde kullanılabilir veya kozmetik üretimlerde, ilaç üretimlerinde, sanayide hammadde olarak da kullanılabilir. Farklı çeşitlerdeki fındıklar farklı kullanım ihtiyaçlarına göre seçilebilir.
Fındık Yetiştirmeye Uygun İklim Özellikleri
Fındık yetiştirmek için mutlaka nemli ve yağışı bol bir iklim gereklidir. Bu sebeple sıcaklıkların fazla yükselip düşmediği, yıllık ortalama 15° C gibi değerlere sahip olan bir hava, fındık üretimi için uygundur. İstikrarlı yağmurlar ve sıcaklık değerleri açısından bakıldığında ülkemizde Karadeniz bölgesi, fındık yetiştiriciliği için makul görünmektedir.
Daha fazla bilgi için blogumuzda bulunan diğer yazılara da göz atabilir, ihtiyaç duyduğunuz ürünlerin açıklamalarına ve ilgili belgelerine “Ürünlerimiz“ kategorisinden ulaşabilirsiniz.
[1] https://www.dogancanfindik.com.tr/findik-uretim-alanlari-sID8
[2] https://www.tarimkutuphanesi.com/FINDIK_YETISTIRICILIGI_00007.html
[3] Fındık, Ocak-2022 Tarım Ürünleri Piyasa Raporu tarimorman.gov.tr
[4] https://arastirma.tarimo#rman.gov.tr/findik/Sayfalar/Detay.aspx?SayfaId=4
[5] https://www.dogancanfindik.com.tr/findik-uretim-alanlari-sID8