Bitkilerde Külleme Hastalığı
Bitkilerde Külleme Hastalığı
Bitkilerin sıklıkla karşılaştığı sorunlardan biri de külleme hastalığı, diğer adıyla ”basıra”dır. Tarla ve bahçe bitkilerinde özellikle kavun, kabak, hıyar, bamya, domates, patlıcan, biber ve karpuz gibi bitkilerde her yıl görülen bir hastalıktır. Külleme hastalığı, nemli ortamlarda daha sık görülür. Özellikle yağmurlu havalardan çok çiğli ve puslu iklimlerde daha fazla yayılma imkanına sahiptir. Hastalık, alt yapraklardan başlayıp daha sonraki aşamalarda taze yapraklara ve sürgünlere doğru ilerler. Yaprakların alt ve üst kısımlarında un serpilmiş gibi tozlu bir görüntüye rastlanır. Bu noktada hastalanan bitkilere gerekli ilaç tedavisi yapılmazsa, oluşan lekeli görünüm zamanla artarak yaprağın tamamını kaplar.
Külleme Hastalığı Neden Olur?
Külleme, Erysiphe betae’nin neden olduğu mantar kökenli bir hastalıktır. Un ve birikmiş toz görünümü şeklinde bitki yapraklarına yayılan külleme bitkilerin zayıf düşmesine, çiçek açmamasına ve meyvelerinin tatsızlaşmasına neden olur. Hastalık iyice ilerlediğinde yaprak ve meyve dökümü ile karşılaşılır. Külleme hastalığı bulaşıcıdır. Önceleri sadece birkaç bitkide görülse bile patojenlerin rüzgar ve böcekler aracılığıyla çevreye dağılmasıyla pek çok bitkiye bulaşır. Ülkemizde, iklim özellikleri nedeni ile İç Anadolu’nun tüm bölgelerinde ve Akdeniz Bölgesi’nin orta kesimlerinde çok daha sık görülür.
Külleme Hastalığı ile Mücadele Yöntemleri Nelerdir?
Hastalıkla mücadele için uygulanan yöntemler kimyasal ve kültürel mücadele olmak üzere temelde iyiye ayrılır. Kimyasal mücadele, ilaç tedavisini içerir. Koruyucu ilaçlama ile bu hastalığın önlenmesini engellemek mümkündür. Piyasada pek çok külleme hastalığı ilacı alternatifi ile karşılaşabilirsiniz. Önemli olan, bu ilaçları doğru mevsimde kullanmaktır. En etkili külleme ilacı bile yanlış mevsimde kullanıldığında hastalığın yayılmasını önlemede yetersiz kalır. Hastalığın bulaşma kaynaklarının azaltılması açısından küllenme patojenleri bulaşmış dökülen yaprakların yok edilmesi gerekir. Bunu sağlayan uygulamalar, kültürel mücadele olarak tanımlanır. Kültürel önlemler kapsamında budama yapılabilir. Bu sırada, ortamdaki hava sirkülasyonu iyi olmalıdır. Ayrıca bu işlem sırasında bitkilerin güneşlenmesi sağlanmalıdır.
Sistemik Külleme İlacı Çeşitleri
Sistemik etkili fungisitler külleme için iyi bir seçenektir. Bayfidan ve Calixin bunlardan bazılarıdır. Bunların haricinde kontak etkili ilaçlardan da yararlanabilirsiniz. Bunlar çoğunlukla kükürt içerikli ilaçlardır ve külleme hastalığı tedavisinde önemli rol oynarlar. Hastalığa toleranslı olan bitki çeşitlerinin ortama ekilmesi külleme hastalığı ile mücadele için tercih edilen yöntemlerden biridir. Külleme, pek çok bitki türünde görülen bir hastalıktır. Bitki türüne göre farklı tedavi ve önleme uygulamalarına başvurulur:
- Domates: Organik tarımda aktif olarak kullanılan mikronize kükürt ilaçları oldukça etkili bir tedavi sunar. AQ10 biofungicide de domates küllemesinde kullanılır.
- Hıyar: Yağıştan sonra toz kükürt uygulaması yapılması zararlıdır. Çünkü bitkide güneşten kaynaklı yanıklar meydana gelebilir. İlaçlamanın serin zamanlarda yapılması gerekir.
- Fındık: Hastalık bir fungus nedeniyle başlar. Rüzgarla birlikte pek çok fındık alanına yayılır ve ilkbaharda, fındıkların gelişme zamanlarında ortaya çıkıp genç sürgünler, yapraklar, ve yeni oluşan çotanak cüruflarında hasara neden olur. Dökülen hastalıklı yaprakların temiz bitki bölümlerinden ayrılması gerekir.
- Çilek: Yabani veya kültüre alınmış bütün çilek çeşitlerinde külleme görülebilir. Hastalığa önlem olarak aşırı sulama ile sık dikimden kaçınılması tavsiye edilir.
- Üzüm: Karbonat (sodium bicarbonate) ya da potassium bicarbonate ile az miktarda sirkeye arap sabunu suyu eklenerek bir karışım oluşturulabilir. Bitkinin hastalık görülen kısımlarına bu karışım uygulanabilir.
- Elma: Elma ve armut küllemesi genellikle birlikte değerlendirilir. İlaçlamaya çiçekler pembe renkli tomurcuk evresindeyken başlamak önemlidir.
- Kavun: Bitkilerin iyi koşullarda yetiştirilmesi elzemdir. Patojen oluşumuna karşın bitkiler devamlı olarak kontrol edilmelidir. Kimyasal tedaviye ihtiyaç duyulursa Fenarimol ve Myclobutanil gibi ilaçlardan yararlanılabilir.
- Biber: Hastalığı engellemek için iyi ve dayanıklı türler tercih edilmelidir. AQ10 biofungicide, etkili bir ilaç olarak tavsiye edilir.
- Bağ Bitkileri: Kısa budama ile patojenlerinin etkisi azaltılabilir. Böylece asmanın iç kısımlarına doğru hava sirkülasyonu sağlanmış olur. Sürgünler 20-30 cm’e ulaştığında ilk ilaçlama yapılabilir.
- Gül: Külleme hastalığı doğal mücadele sürecinde dayanıklı gül türlerinin tercih edilmesi önerilir. Diğer bitkilerde olduğu gibi güller için de hastalıklı bitki artıklarının toplanıp sezon sonunda yok edilmesi gerekir. Güllerin bol güneş alan ortamlarda bulunması ve damla sulama sistemi ile sulanması tavsiye edilir.